“ေရသန္႔ဘူးခြံကေလးမ်ား ပါရင္ခ်ေပးပါ၊ ေရသန္႔ ဘူးခြံေလး ခ်ေပးပါ”ဟု ဘီးလွိမ့္စျပဳသည္အထိ ရထားေဘးတြင္ ကပ္လိုက္ေျပးရင္း တေက်ာ္ေက်ာ္ ေအာ္ေနေသာ ကေလး ၂ ဦးမွာ ရထား အရွိန္ျပင္းလာသည့္တိုင္ ေျပးလိုက္ ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ရထားေပၚမွ ပစ္ခ်လိုက္ေသာ ၁ လီတာ၀င္ ေရသန္႔ဘူးခြံေလးတခုကို ကေလး ၂ ေယာက္က ေျပးေနရင္း အလုအယက္ ေကာက္ၾကသည္။ သူတို႔ေဘးတြင္ အရွိန္ျပင္းစြာ ခုတ္ေမာင္းေနၿပီ ျဖစ္ေသာ ရထားႀကီးႏွင့္အၿပိဳင္ လိုက္ေျပးၾကရင္း ပါးစပ္ကလည္း ေအာ္ေနၾကသည္။ အရွိန္ျပင္းသည္ထက္ျပင္းလာေသာ ရထားကို သူတို႔ ဂရု မစိုက္၊ သူတုိ႔အတြက္ ေရသန္႔ဘူးခြံလြတ္မ်ား ရရွိေရးကသာ အေရးႀကီးပံု ရေနသည္။

တဘူးလွ်င္ က်ပ္ ၁၀ ႏွင့္ ျပန္ေရာင္းႏိုင္ေသာ ေရသန္႔ဘူးခြံတခြံ ရဖို႔အေရး သူတို႔ မည္သည့္ အႏၱရာယ္ကိုမွ်
မျမင္ႏိုင္ၾက၊ အခန္႔မသင့္လွ်င္ ရန္ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုသံလမ္းေပၚမွာပင္ တေယာက္ႏွင့္တေယာက္ နပန္းလံုးၾက သည္ကိုလည္း ျမင္ေတြ႕ရသည္။

“က်ေနာ္က ေရသန္႔ဘူးခြံတင္မဟုတ္ဘူး၊ ေရာင္းလို႔ရတာ အကုန္ေကာက္တာပဲ၊ အေမက က်ေနာ္တို႔ ေကာက္ ထားတဲ့ ဘူးခြံေတြကို ဒိုင္မွာ သြားေရာင္းေပးတယ္၊ အဲဒီက ရတဲ့ ပိုက္ဆံနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ေမာင္ႏွမ ေက်ာင္းတက္ေန ရတာ”ဟု အသက္ ၉ ႏွစ္အရြယ္ ေမာင္ရဲရင့္က ေျပာျပသည္။

ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္မ်ားတြင္ တိုးေၾကာင္ကေလး ဘူတာရံုအနီးသို႔ သြားၿပီး ေရသန္႔ဘူးခြံ ေကာက္သည့္ အလုပ္ကို သူ ပံုမွန္လုပ္သည္။ ထိုမွရေသာ ၀င္ေငြကို ေက်ာင္းစရိတ္လုပ္ခဲ့သည္မွာ ယခုဆုိလွ်င္ တတိယတန္းအထိ ေရာက္ေနၿပီဟု ဆိုသည္။

သူတုိ႔ေနထိုင္ရာ ဒဂုံၿမိဳ႕သစ္ ေျမာက္ပိုင္းၿမိဳ႕နယ္ ၁၆ ရပ္ကြက္ထဲမွာ သူ႔လို ဘူးခြံေကာက္ေသာ အလုပ္ကို လုပ္ၾကသည့္ ကေလး ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ရွိသည္။ သူတုိ႔အားလံုး ေရာင္းစားလို႔ရသမွ် ဘူးခြံ၊ ပလတ္စတစ္၊ ေဆးပုလင္းခြံ စသည့္ အမိႈက္ထဲက တိုလီမုတ္စ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေကာက္ၿပီး ဒိုင္မွာ ျပန္သြင္းၾကသည္။ သူတို႔၏ ၀င္ေငြမွာ တေနကုန္ေကာက္ပါက တဦးလွ်င္ က်ပ္ ၅၀၀ အထိ ရတတ္ၿပီး ေမာင္ရဲရင့္ကဲ့သို႔ ေက်ာင္းတက္ေန သူမ်ားကေတာ့ တေန႔လွ်င္ ေငြ ၂၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ သာ ရတတ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ယခု ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေရသန္႔ဘူးခြံ၊ ႏိုင္ငံျခားေဆးပုလင္းဘူးခြံ၊ လစ္ပိုဘူးခြံ၊ မိုင္လို၊ အိုဗာတင္း ပုလင္းခြံ စသည္ တို႔ႏွင့္ ပလတ္စတစ္ေဟာင္းမ်ား ရွာေဖြ ေရာင္းခ်သည့္ အလုပ္ကို ေက်ာင္းေနအရြယ္ ကေလးငယ္မ်ားက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းတခုကဲ့သို႔ သေဘာထား လုပ္လာၾကသည္ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပုလင္းခြံ၊ ဘူးခြံ ေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းရွင္တဦးက ဆိုသည္။

“လူႀကီးေတြကေတာ့ ဒီေလာက္၀င္ေငြေလးနဲ႔ သိပ္မလုပ္ေတာ့ဘူး၊ ကေလးေတြပဲ ဒီအလုပ္ လုပ္ၾကေတာ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေက်ာင္းသားေလးေတြက တႏိုင္တပိုင္ ေက်ာင္းစရိတ္ရွာၾကတာဆိုေတာ့ က်မတို႔ကလည္း အားေပး တဲ့အေနနဲ႔ ေစ်းမွန္နဲ႔ ဝယ္ေပးပါတယ္” ဟု အထက္ပါ လုပ္ငန္းရွင္ မေမခ်ိဳက ဆိုသည္။

စေန၊ တနဂၤေႏြ ႏွင့္ တျခားေက်ာင္းပိတ္ရက္မ်ားတြင္ မီးရထားသံလမ္းေဘး၊ လူေန တိုက္ခန္းမ်ား၏ ေနာက္ေဖး လမ္းၾကားမ်ား၊ အမိႈက္ပံုမ်ား၊ ေစ်းမ်ား၊ စားေသာက္ဆိုင္ တန္းမ်ား၊ပန္းၿခံမ်ားထဲ၌ တေနကုန္ ဘူးခြံမ်ား လိုက္ရွာ ေကာက္၍ လာေရာက္ေရာင္းခ်သူ အမ်ားစုမွာ ေက်ာင္းသားမ်ားျဖစ္ေနတတ္ေၾကာင္း မေမခ်ိဳက ေျပာဆိုသည္။

ေမာင္ရဲရင့္ကဲ့သို႔ပင္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ မႏြယ္မာသည္လည္း  လိႈင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေက်ာင္းတ ေက်ာင္း တြင္ ၅ တန္းတက္ေနရင္း ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္၌ အေမျဖစ္သူ အလုပ္လုပ္သည့္ အင္းလ်ားကန္ေစာင္း စားေသာက္ ဆိုင္မ်ားဆီ လာေရာက္ကာ ေရသန္ဘူးခြံမ်ား၊ အေအးပုလင္းခြံလြတ္မ်ားကို  လိုက္ေကာက္ယူေၾကာင္း ေျပာျပ သည္။

မႏြယ္မာသည္ ထိုသို႔ ဘူးခြံ၊ ပုလင္းခြံႏွင့္ ပလတ္စတစ္မ်ားကို ေရာင္းခ်၍ရေသာ ၀င္ေငြကို ေက်ာင္းစာအုပ္ဖိုးတြင္ ျပန္အသံုးျပဳရသည္။

“ဗလာစာအုပ္က တဒါဇင္ကုိ က်ပ္ ၃ ေထာင္ေက်ာ္၊ ဖတ္စာအုပ္ ကလည္း အားလံုးယူရင္ ၃၂၀၀ ဆိုေတာ့ အေမတို႔က ၀ယ္မေပးႏိုင္ဘူး၊ စာအုပ္ဖိုးကို သမီးရွာလို႔ရတဲ့ ေငြထဲကေန ျပန္သံုးရတာ” ဟု မႏြယ္မာက ေျပာသည္။

ေက်ာင္းဆင္းခ်ိ္န္တြင္ ယခုကဲ့သို႔ ဘူးခြံ ေကာက္သည့္အလုပ္ကုိ လုပ္သည့္အတြက္ ေက်ာင္းစရိတ္ ကာမိေသာ္ လည္း သမီးျဖစ္သူကို စာ ႀကိဳးစားသည့္ အလုပ္တခုသာ လုပ္ေစခ်င္ေၾကာင္းသူ႔မိခင္က ေျပာျပသည္။ သို႔ရာတြင္ ထို၀င္ေငြ၏ တစိတ္တပို္င္းက သူတို႔ မိသားစုႏွင့္ မႏြယ္မာ၏ ပညာေရးအတြက္္ အေရးၾကီးသည္ဟု ဆိုသည္။

“ကေလးေတြက ေက်ာင္းတက္ခ်င္တယ္၊ က်မတို႔ကလည္း စားဖို႔ေတာင္ အႏိုင္ႏိုင္ဆိုေတာ့ ကေလး ၃ ေယာက္ စလံုးကို ေက်ာင္းမထားႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔စရိတ္နဲ႔သူတုိ႔ စာအုပ္ဖိုးကို ရွာၾကဖို႔ ေျပာရတယ္။ ဒါေတာင္ ေက်ာင္းအပ္ဖို႔အတြက္ အျပင္ကေန အတိုးနဲ႔ ေငြေခ်းရတယ္” ဟု သူကဆက္ေျပာသည္္။

ယခုႏွစ္ ေက်ာင္းအပ္ခမွာ ဖတ္စာအုပ္ဖိုးမပါဘဲမူလတန္းအရြယ္ ေက်ာင္းသားတဦးလွ်င္ အနည္းဆံုး ေငြ ၅၀၀၀  က်ပ္မွ ၇၀၀၀ က်ပ္အထိ၊ အလယ္တန္းႏွင့္ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားအတြက္ ဆိုလွ်င္ အနည္းဆံုး ေငြ ၇၀၀၀ က်ပ္မွ ၁၀၀၀၀ အထိ အပ္သည့္ ေက်ာင္းေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး  ကုန္က်ေလ့ရွိသည္ဟု သိရသည္။

ဖတ္စာအုပ္ဖိုးပါလွ်င္ ေက်ာင္းဖြင့္စ ေက်ာင္းသားတဦးအတြက္ ကုန္က်စရိတ္မွာ တဦးလွ်င္ အနည္းဆံုး က်ပ္ ၁၃၀၀၀ မွ က်ပ္ ၂၀၀၀၀ အထိ ရွိသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေပၚမွ နာမည္ႀကီး ဒဂံု၊ အထက (၁) ဆိုလွ်င္ ယခုႏွစ္ ေက်ာင္းသားသစ္တဦးအတြက္ ၀င္ေၾကးမွာ က်ပ္ သိန္း ၂၀ ႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာ ၁ လံုးျဖစ္ၿပီး ပညာေရးေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္း (TTC) မွာ ယခုႏွစ္ အတြက္ ေက်ာင္းသား သစ္ လက္ခံျခင္း မရွိေသးေပ။

တျခားနာမည္ရ ေက်ာင္းမ်ား၏ ေက်ာင္း၀င္ေၾကးမ်ားမွာလည္း အနိမ့္ဆံုး အလွဴေငြအျဖစ္ ကြန္ပ်ဴတာတစံုဖိုး ထည့္၀င္ လွဴဒါန္းရသည္ဟုသိရသည္။ ထိုေက်ာင္းမ်ား၏ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ေလွ်ာက္လႊာ တေစာင္ တန္ဖိုးပင္လွ်င္ ေငြက်ပ္ ၂ ေသာင္းခန္႔ ရွိသည္။

“ေက်ာင္းႀကီးေတြက်ေတာ့လည္း အပ္ခ်င္တဲ့ မိဘေတြက တိုးမေပါက္ေအာင္ကို မ်ားတယ္၊ ဒီလို ဆင္းရဲသား ရပ္ကြက္ ေက်ာင္းေတြက်ေတာ့ ေက်ာင္းဖြင့္တာေတာင္ တပတ္ျပည့္ေတာ့မယ္၊ ခုထိ ေက်ာင္းမအပ္ၾကေသးလို႔ မနည္းေခၚေနရတယ္”ဟု သဃၤန္းကၽြန္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ မူလတန္း ေက်ာင္းတေက်ာင္းမွ ဒု - ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာမ က ဆိုသည္။

အထူးသျဖင့္ သူငယ္တန္း ေက်ာင္း၀င္ေၾကးမွာ ကနဦးေက်ာင္းဝင္ေၾကးအျဖစ္ ကုန္က်စရိတ္ မ်ားေသာေၾကာင့္ အေျခခံလူတန္းစားမ်ား၏ ကေလးငယ္မ်ား အသက္ျပည့္ျပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း မတတ္ႏိုင္ၾကသျဖင့္ ေက်ာင္းမေန ႏိုင္ေသးသည့္ ကေလးငယ္မ်ား အမ်ားအျပားရွိေၾကာင္း၊ သားသမီးမ်ားေသာ မိဘမ်ားသည္လည္း အားလံုး အတြက္ မတတ္ႏုိ္င္သျဖင့္ ေက်ာင္းမအပ္ႏုိင္ၾကေၾကာင္း သိရသည္။

တခ်ိဳ႕ေသာ မိဘမ်ားမွာ ကေလးကို မူလတန္းကုန္သည္ အထိသာ ေက်ာင္းထားေပးၿပီး အလုပ္ခြင္၀င္ႏိုင္ေသာ အရြယ္ေရာက္သည္ႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ခိုင္းၾကေသာေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ေသာ ဆင္ေျခဖံုး ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ရပ္ကြက္ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ အလယ္တန္း ေက်ာင္းသား အေရအတြက္ ေလ်ာ့နည္းလာေၾကာင္း တြံေတးျမိဳ႕နယ္၊ အလယ္ တန္းေက်ာင္း တေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမၾကီး တဦးက ဆုိသည္။

“စီးပြားေရးကလည္း က်ပ္ေတာ့ ကေလးေတြကို ေက်ာင္းအႏိုင္ႏိုင္ ထားေနၾကရတယ္၊ ဒီႏွစ္ ပိုဆိုးတယ္၊ မႏွစ္ကလည္း အလယ္တန္းေက်ာင္းသား မရွိဘူး၊ ဒီႏွစ္လည္း မူလတန္းေက်ာင္းမွာ ကေလး ၂၀ ေက်ာ္ပဲရွိတယ္၊ အလယ္တန္းဆုိ လာအပ္တဲ့သူကို မရွိေသးဘူး။ ေက်ာင္းသားမိဘေတြကို ေက်ာင္းလာ အပ္ပါလို႔ မနည္းေျပာေန ရတယ္” ဟု အဆိုပါ ဆရာမၾကီးက ေျပာသည္။

ေက်ာင္းသားမိဘမ်ား အေနႏွင့္ ကေလး၏ ပညာသင္စရိတ္ကို မတတ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ မိသားစု စား၀တ္ေနေရးတြင္ ကေလး၏ ၀င္ေငြကို တစိတ္တပိုင္း မီွခိုေနၾကရေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း ကေလးမ်ားကို ေက်ာင္း မပို႔ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။

လိႈင္သာယာၿမိဳ႕နယ္တြင္ေနထိုင္၍ နံနက္မွ ညတိုင္ေအာင္ မိခင္ႏွင့္အတူ ဘူးခြံ၊ ပုလင္းခြံ၊ ပလတ္စတစ္ လိုက္ေကာက္ေနေသာ ေမာင္ေပၚေလးသည္လည္း ေက်ာင္းေနခ်င္သည္ဟု ေန႔စဥ္ ပူဆာလ်က္ရွိေၾကာင္း သူ႔မိခင္က ေျပာျပသည္။

“သူ႔ကို မႏွစ္ကတည္းက ေက်ာင္းထားရမွာ၊ မႏွစ္က နာဂစ္ေၾကာင့္ အိမ္ၿပိဳသြားလို႔ အိမ္ျပန္ေဆာက္ေနရတာနဲ႔ ေက်ာင္းမထားႏိုင္ခဲ့ဘူး၊ ခုလဲ ေက်ာင္းဖြင့္တာ တပတ္ျပည့္ေတာ့မယ္၊ ေငြ မျပည့္ေသးလို႔ မထားႏိုင္ေသးဘူး” ဟု ေမာင္ေပၚေလး၏ မိခင္က ဆိုသည္။

လက္ရွိအေျခအေနတြင္ သူတို႔ သားအမိ ႏွစ္ေယာက္ တေနကုန္ ဘူးခြံ၊ ပုလင္းခြံ ေကာက္ေရာင္းပါမွ တေန႔၀င္ေငြ က်ပ္ ၁၀၀၀ ေက်ာ္ေက်ာ္သာ ရသည့္အတြက္ စားစရိတ္ပင္ အႏိုင္ႏိုင္ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေျပာျပသည္။

ေမာင္ရဲရင့္ကဲ့သို႔ ကိုယ့္စရိတ္ကိုယ္ရွာျပီး ေက်ာင္းတက္ေနၾကေသာ ကေလးမ်ား ရွိေသာ္လည္း ထိုကေလးမ်ားမွာ အနည္းစုသာျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ ထိုသို႔ ေသာ ကေလးမ်ားသည္လည္း အလုပ္တဖက္ႏွင့္ ပညာသင္ၾကား ေနရသျဖင့္ ပညာေရးဘက္တြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားရွိေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ရသည္။

 “သားက ေက်ာင္းစာ သိပ္မလုပ္ႏုိင္ဘူး၊ အတန္းကေတာ့ ေအာင္ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ စာကေတာ့ ေကာင္းေကာင္း မဖတ္တတ္ေသးဘူ”ဟု တတိယတန္းေက်ာင္းသား ေမာင္ရဲရင့္က ဆိုသည္။

ေက်ာင္း အတူေနသည့္ သူငယ္ခ်င္းမ်ားက အိမ္ျပန္ေရာက္လ်ွင္ အိမ္စာလုပ္ၾက ၊ စာက်က္ၾကႏွင့္ မိဘမ်ား တတ္ ႏုိင္လ်ွင္ က်ဴရွင္တက္ၾကရသည္။ ေမာင္ရဲရင့္ ကဲ့သို႔ေသာ ကေလးမ်ားမွာ ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္တြင္ တိုးေၾကာင္ ကေလး ဘူတာဘက္သို႔ သြား၍ ေရသန္႔ဘူးခြံကေလးမ်ား ေကာက္ၿပီး အိမ္စရိတ္ ကူညီရွာေဖြၾကရေလသည္။